Ketogene diëten zijn doorgaans goed voor onze gezondheid.
De relatieve gezondheidsvoordelen van het dieet hangen voornamelijk af van de formulering en of het geschikt is voor het individu.
We zien echter vaak verhalen die ons waarschuwen voor de “gevaren van keto“.
In deze verhalen is ketoacidose een gemeenschappelijk punt dat vaak naar voren komt.
Kortom; de biologische toestand van ketoacidose is een medisch noodgeval, maar veroorzaken ketogene diëten dit?
Dit artikel onderzoekt deze vraag en analyseert de kritische verschillen tussen ketose en ketoacidose.
Wat is ketoacidose?
Ten eerste verwijst ketoacidose over het algemeen naar de medische aandoening die ‘diabetische ketoacidose’ (DKA) wordt genoemd.
Volgens de American Diabetes Association is diabetische ketoacidose een “ernstige aandoening die kan leiden tot diabetisch coma (langdurig flauwvallen) of zelfs de dood“.
Helaas heeft ketoacidose zeer hoge sterftecijfers en is het de meest voorkomende doodsoorzaak bij jonge mensen met diabetes.
Simpel gezegd, diabetische ketoacidose is een complicatie van diabetes type 1 en treedt op wanneer ketonen in het bloed te hoog worden.
Wat zijn ketonen?
Ketonen zijn verbindingen die ontstaan door de afbraak van vetzuren in het lichaam. Ze zijn een alternatieve brandstofbron voor glucose wanneer koolhydraten (of totale voedselinname) erg laag zijn.
Wanneer ons lichaam de productie van ketonlichamen voor energiedoeleinden verhoogt, kunnen we deze metabolische toestand ‘ketose’ noemen.
Kunnen deze hogere ketonniveaus ketoacidose veroorzaken, aangezien mensen ketogene diëten volgen met het doel ‘ketose te bereiken’?
Aangezien hoge ketonspiegels ketoacidose veroorzaken en ketogene diëten hogere ketonniveaus stimuleren, is deze vraag logisch.
Er zijn echter enkele duidelijke verschillen tussen ketose en ketoacidose.
Belangrijkste punt: Ketoacidose is een zeer gevaarlijke (en mogelijk fatale) aandoening die wordt veroorzaakt door extreem hoge ketonspiegels in het bloed.
Hoe werken ketogene diëten en ketose?
Voordat we onderzoeken of ketogene diëten ketoacidose kunnen veroorzaken, moeten we eerst begrijpen hoe een keto-dieet (en nutritionele ketose) werkt.
Ten eerste zijn er meerdere redenen waarom iemand met een ketogeen dieet zou willen beginnen, en deze omvatten;
- Als therapie voor aandoeningen zoals epilepsie.
- Gerandomiseerde gecontroleerde onderzoeken tonen aan dat ketogene diëten effectief kunnen zijn voor gewichtsverlies en het beheersen van diabetes type 2.
- Veel mensen geloven dat het dieet gezond, duurzaam en goed werkt.
Ketogene diëten leiden tot ketose
Als iemand heeft besloten om met een ketogeen dieet te beginnen, dan zal hij de inname van koolhydraten moeten verminderen om de productie van ketonen te verhogen.
De reden?
Om ervoor te zorgen dat iemand voldoende ketonen gaat produceren, is het nodig om de beschikbare brandstof (glucose) die het lichaam moet gebruiken te beperken.
Als het lichaam zijn energiebehoefte niet uit glucose kan halen, zal het meer ketonen gaan maken. Daarnaast wordt binnen het keto-dieet soms XCT of MCT-olie gebruikt om de ketonproductie te stimuleren.
Om ‘ketose’ te krijgen, moet de inname van koolhydraten over het algemeen worden beperkt tot maximaal ongeveer 50 gram per dag.
Dit is echter geen vaststaand cijfer, en sommige mensen zullen zelfs nog minder koolhydraten nodig hebben, en anderen zullen misschien in orde zijn met iets meer. Velen dienen namelijk deze hoeveelheid echter nog verder terug te dringen tot 20 gram netto koolhydraten per dag.
Zodra iemand zich in de voedingstoestand van ketose bevindt, zal zijn lichaam steeds meer ketonen gaan produceren.
Belangrijkste punt: Ketogene diëten beperken de bronnen van glucose. Dit gebrek aan glucose stimuleert het lichaam om de productie van ketonlichamen te verhogen.
Veroorzaken ketogene diëten diabetische ketoacidose?
Het simpele antwoord is nee, maar dit antwoord vereist wel enige nuance, waar we later op terugkomen.
Belangrijk is dat gezonde mensen hun productie van ketonen beter kunnen reguleren dan iemand met diabetes type 1.
Metabolisch gezonde mensen
Bij mensen die metabolisch gezond zijn, zullen ketonspiegels stijgen als reactie op koolhydraatbeperking.
Als de hoeveelheid beschikbare glucose erg laag is, zullen de ketonspiegels geleidelijk hoger en hoger worden.
Er is echter een mechanisme waardoor ons lichaam kan voorkomen dat ketonen gevaarlijk hoog worden, en het heeft insuline nodig.
Hoe verlaagt insuline ketonen?
Insuline kan de concentratie van ketonlichamen in het bloed verlagen, en dit gebeurt via drie mechanismen:
- Remming van lipolyse (de afbraak van vetten) waardoor de beschikbare vetzuren voor ketogenese afnemen .
- Voorkomen dat de lever meer ketonen aanmaakt
- Verbetering van het gebruik van ketonen in het lichaam (om te voorkomen dat ze zich ophopen)
Een kleine afgifte van insuline reguleert de ketonwaarden en voorkomt dat ze te hoog worden.
Bovendien blijft de PH van het bloed hetzelfde tijdens ketose en wordt het niet zuur.
Belangrijkste punt: Kleine ontladingen van insuline stoppen de ontwikkeling van ketoacidose bij gezonde mensen.
Mensen met diabetes type 1
Als je iets weet over diabetes type 1, dan kun je waarschijnlijk begrijpen waarom hier een probleem kan optreden.
Ten eerste zal een persoon met diabetes type 1 ketonen gaan produceren zodra ze in ketose komen.
Naarmate ketonspiegels stijgen, wordt insuline van vitaal belang om ze te reguleren en te beheersen.
Mensen met diabetes type 1 kunnen echter niet voldoende insuline produceren.
In dit stadium, ervan uitgaande dat iemand met diabetes type 1 niet de juiste insulinedosis gebruikt, kunnen er extreem hoge ketoneniveaus ontstaan, die ketoacidose kunnen veroorzaken.
Belangrijkste punt: Voor mensen met diabetes type 1 kunnen de ketonenwaarden in het bloed tot gevaarlijke niveaus stijgen zonder zorgvuldige en gepaste doses insuline.
Zijn hoge ketonniveaus alleen een risico voor mensen met diabetes type 1?
Zoals eerder vermeld, heeft het antwoord op deze vraag enige nuance nodig.
Een belangrijke overweging is dit: ketoacidose kan vaak het eerste symptoom zijn van diabetes type 1.
Als gevolg hiervan weten veel mensen niet dat ze diabetes type 1 hebben.
Wat dit potentieel gevaarlijker maakt, is het feit dat deze mensen hun insulinegehalte niet voldoende onder controle hebben. Helaas sterven jaarlijks talloze niet-gediagnosticeerde diabetici van type 1 aan ketoacidose.
Een studie, die ketoacidose “een stille dood’” noemde, ontdekte dat bijna een derde van de sterfgevallen door diabetische ketoacidose plaatsvond bij personen die niet wisten dat ze diabetes hadden.
Niet-diabetische ketoacidose
Een andere mogelijke zorg is iets dat wordt aangeduid als ‘niet-diabetische ketoacidose’.
Hoewel het zeer zeldzaam is, is er een klein aantal gevallen geweest waarin een niet-diabeticus ketoacidose heeft ontwikkeld bij een zeer koolhydraatarm dieet.
Deze gevallen waren allemaal vrouwen die borstvoeding gaven.
In totaal zijn er ongeveer 6 of 7 meldingen van niet-diabetische moeders die ketoacidose ontwikkelden tijdens het geven van borstvoeding op een koolhydraatarm dieet.
De reden hiervoor is niet helemaal duidelijk, maar het is bekend dat vrouwen die borstvoeding geven hogere glucosebehoeften hebben.
Voor de context is het de moeite waard eraan te denken dat deze gebeurtenissen uiterst zeldzaam zijn.
Veiligheid is echter het belangrijkste, en ik denk dat het iets is om op zijn minst op te letten.
Belangrijkste punt: Ketogene diëten leiden bij gezonde mensen bijna nooit tot ketoacidose. Het lijkt er echter op dat er kleine risico’s kunnen zijn voor niet-gediagnosticeerde diabetici en moeders die borstvoeding geven.
Symptomen van ketoacidose
De onderstaande lijst toont enkele van de meest voorkomende symptomen van ketoacidose. Raadpleeg altijd een arts bij één of meerdere van deze symptonen:
- Buikpijn
- Ademhalingsmoeilijkheden
- Uitgeput / verzwakt voelen
- Verhoogde hartslag
- Lage bloeddruk
- Misselijkheid
- Kortademigheid
- Braken
Iedereen die denkt dat ze ketoacidose-symptomen hebben, moet onmiddellijk medische hulp inroepen.
Ten slotte
Zoals dit artikel laat zien, zijn ketose en ketoacidose heel verschillende dingen, en ketogene diëten zijn bijna nooit een oorzaak van ketoacidose.
Dat gezegd hebbende, is het belangrijk om de dingen op de juiste manier te doen, en een goed gepland ketogeen dieet vereist zorgvuldig onderzoek voordat je begint.
In de vroege stadia van het dieet kan het een goed idee zijn om ketonwaarden te meten om te zien hoe het gaat.
Ten slotte moeten mensen met diabetes type 1 hun dieet en medicatie altijd zorgvuldig plannen in samenwerking met hun medisch specialist.
